Η σημαντικότητα των κανόνων για τα παιδιά

Το παιδί, πέρα από την άνευ όρων αγάπη και στοργή, χρειάζεται και μια δομή, δηλαδή ένα προβλέψιμο και σταθερό περιβάλλον, ώστε να διανύσει ήρεμα το μονοπάτι του προς την ενηλικίωση.

Και ο τρόπος με τον οποίο μπορείτε να προσφέρετε μια σταθερή δομή στο περιβάλλον του παιδιού σας είναι η επιβολή και η επίβλεψη της τήρησης των δικών σας κανόνων.

Πολλοί γονείς νιώθουν άβολα με τους κανόνες. Αισθάνονται άσχημα όταν πρέπει να πουν "όχι" και "μη" στο παιδί τους ή όταν χρειάζεται να περιορίσουν τον χρόνο της ελεύθερης δραστηριότητας του ή του παιχνιδιού του. Φοβούνται πως το παιδί τους θα πληγωθεί και θα χάσει τον αυθορμητισμό και το πηγαίο χαρακτήρα του.

Αυτός ο φόβος τους πηγάζει από την αγάπη τους και την ανάγκη τους να καταλάβουν τον κόσμο του παιδιού τους. Έτσι, σκεπτόμενοι πώς εκείνοι θα ένιωθαν στην περίπτωση που κάποιος άλλος θα τους επέβαλε τόσους κανόνες, δυσανασχετούν με τον εαυτό τους, λυγίζουν και αδυνατούν να τηρήσουν σταθερότητα στην εφαρμογή των κανόνων, τους οποίους νωρίτερα οι ίδιοι έθεσαν.

Είναι πολύ σημαντική η κίνηση αυτών των γονέων να "φανταστούν" τη θέση του παιδιού τους, να αισθανθούν τη θέση του και να αντιληφθούν τον κόσμο του. Μόνο που στην περίπτωση που μιλάμε για όρια και κανόνες, αυτά τα στοιχεία επιδρούν εντελώς διαφορετικά σε ένα "ενήλικο" άτομο και εντελώς διαφορετικά σε ένα παιδί ή έναν έφηβο. Γιατί η δομή που επιβάλλεται "απ' έξω" δεν κάνει το παιδί να αισθάνεται άσχημα, όπως αισθάνεται συνήθως ένας ενήλικας, αλλά το κάνει να αισθάνεται ασφαλές..

Πιο συγκεκριμένα, η δομή ταξινομεί τις πληροφορίες του παιδιού, οργανώνει τη χαώδη καθημερινότητα του και του διδάσκει πώς να ελέγχει τις παρορμήσεις του, καθώς και πώς να λειτουργεί στο πλαίσιο της κοινωνίας, στην οποία σταδιακά εντάσσεται.

Και το πιο σημαντικό από όλα, μέσα από τον εξωτερικό έλεγχο: τον έλεγχο δηλαδή που ασκείτε εσείς ως ενήλικες στο παιδί σας, αναπτύσσεται και διαμορφώνεται ο εσωτερικός έλεγχος: ο έλεγχος που θα ασκήσει αργότερα το παιδί σας στον εαυτό του. Γιατί τα άτομα που ως ενήλικες έχουν αναπτυγμένο αυτοέλεγχο, είναι συνήθως άτομα που ως παιδιά "ελέγχονταν" σταθερά από τους γονείς τους..

Ελπίζω, λοιπόν, εξαιτίας όλων όσων είπαμε, να σταματήσετε να αναρωτιέστε αν είναι καλό ή όχι να επιβάλλετε κανόνες στο παιδί σας. Σαφέστατα και είναι καλό και βοηθάει την ανάπτυξη του παιδιού σας. Αν εσείς τώρα φοβάστε μήπως το παιδί σας πληγωθεί από τους κανόνες που του επιβάλλετε, αυτός ο φόβος σας πηγάζει από κάποια άλλη κατάσταση, από κάποιο άλλο δικό σας βαθύ συναίσθημα. Με σκοπό να μετριάσετε το τελευταίο, θυμηθείτε ότι δεν είναι η ύπαρξη των κανόνων που πληγώνει. Όπως είπαμε, η ύπαρξη των κανόνων είναι απαραίτητη. Ο τρόπος που οι κανόνες τίθενται και η μορφή που αυτοί παίρνουν είναι τα στοιχεία που θα καθορίσουν αν το παιδί σας θα πληγωθεί ή όχι.

Για να αποφύγετε λοιπόν, τους κινδύνους, όταν θέτετε κάποιον κανόνα αναρωτηθείτε:

Είναι ο κανόνας αυτός κατάλληλος για την ηλικία του παιδιού μου;

• Αφορά ένα ζήτημα που εντάσσεται στις δυνατότητες του χαρακτήρα του;
• Ο κανόνας αυτός είναι λογικός ή αντιστοιχεί σε ένα συγκεκριμένο σκοπό;
• Είναι ο κανόνας αυτός ξεκάθαρος;
• Θα μπορούσα να τον προσαρμόσω, ώστε να γίνει πιο ευέλικτος;

Ειδικά, τη τελευταία ερώτηση χρειάζεται να τη θέτετε συχνά στον εαυτό σας, γιατί καθώς το παιδί σας μεγαλώνει είναι καλό οι κανόνες σας να αναθεωρούνται και να προσαρμόζονται στις ανάγκες και τις δυνατότητες του παιδιού σας. Για παράδειγμα, ένας κανόνας που λέει ότι "Το παιδί πρέπει να κάνει μπάνιο κάθε βράδυ" είναι λογικός, όταν απευθύνεται σε ένα παιδί μικρό, αλλά δεν είναι λογικός όταν το παιδί έχει μεγαλώσει αρκετά, έχει εσωτερικεύσει τη σημασία του μπάνιου και της αυτό- φροντίδας και έτσι είναι σε θέση να επιλέξει μόνο του την ώρα που θα κάνει μπάνιο.

Γενικά, η αλλαγή των κανόνων, όποτε χρειάζεται, δείχνει στο παιδί σας ότι οι κανόνες σας βασίζονται στη λογική και όχι απλώς στο ότι έχετε τον έλεγχο. Έτσι, το παιδί σας γίνεται πιο δεκτικό στην τήρηση τους.  

Τέλος, θέλω να σας επισημάνω κάτι. Μπορεί να έχετε ορίσει έναν κανόνα π.χ ότι "Το έφηβο παιδί σας θα γυρίζει στις 11" και κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες, όπως το πάρτι του αγαπημένου του φίλου να δεχτείτε το αίτημα του να γυρίσει στις 12. Αυτή η "εξαίρεση" δεν είναι επικίνδυνη: δεν δίνετε δηλαδή το μήνυμα ότι θα υποχωρείτε και θα χαλαρώνετε πάντα τους κανόνες σας (όπως κάποιοι από εσάς πιθανότατα, φοβάστε). Για να γίνει, όμως αυτό αντιληπτό από το παιδί σας, πρέπει να το κάνετε σαφές, πρέπει να του εξηγήσετε δηλαδή πως ο γενικός κανόνας του ωραρίου επιστροφής στο σπίτι δεν άλλαξε, απλά αποφασίσατε να κάνετε τη συγκεκριμένη εξαίρεση για τους συγκεκριμένους λόγους.

Γενικά, είναι πολύ σημαντικό να συζητάτε με το παιδί σας για τους κανόνες: για το πότε και το γιατί αυτοί αλλάζουν ή προσαρμόζονται σε ειδικές περιστάσεις, γιατί διαφορετικά δημιουργείται σύγχυση στο παιδί. Γιατί είναι άλλο να γνωρίζω πως ένας κανόνας που ακολουθούσα έληξε, για αυτό και μου επιτρέπεται μια άλλη συμπεριφορά και άλλο να γνωρίζω ή να νομίζω πως μου επιτρέπεται μια άλλη συμπεριφορά, παρόλο που ο κανόνας υπάρχει. Στην δεύτερη περίπτωση, μιλάμε για "παραβίαση", ενώ στην πρώτη για "αναθεώρηση".

Καλή οριοθέτηση!!!

Σχετική βιβλιογραφία

Steinberg L (2006), 10 βασικές αρχές για να γίνετε καλύτεροι γονείς, εκδ. Δίοπτρα, Αθήνα

Rogge J (2008), Οι γονείς βάζουν όρια, εκδ. Θυμάρι, Αθήνα.

Φλώρα Χατζημανώλη, ψυχολόγος

http://exelixi-psychotherapeia.blogspot.gr/

Από   την  ιστοσελίδα   Rodosforkids.gr